Sie sind vermutlich noch nicht im Forum angemeldet - Klicken Sie hier um sich kostenlos anzumelden Impressum 
Sie können sich hier anmelden
Dieses Thema hat 7 Antworten
und wurde 665 mal aufgerufen
 Problemfälle des L&S-Wortschatzes
linhart Offline




Beiträge: 2.493

11.03.2012 12:06
Passiv von facio Zitat · Antworten

Normalerweise wird das Passiv von facio mit Hilfe von fio gebildet:

Zitat von L&S
făcĭo, fēci, factum, 3, v. a. and n.; in pass. : fīo, factus, fĭĕri ...


Hier treten aber Probleme auf:

1. Bei vielen Komposita von facio scheint das entsprechende Kompositum von fio als eigenes Stichwort auf, bei vielen anderen aber nicht.

Beispiele mit -fio als Lemma: benefio, calefio, confio, defio, ...
Beispiele mit -facio, wo -fio nicht als Lemma auftritt: arefacio, fervefacio, incalfacio, nitefacio, ...

Wie lautet das Passiv von der zweiten Gruppe? Bei arefacio kommt im Artikel arefieri vor, bei den anderen drei Beispielen findet man aber nichts dergleichen. Kann man trotzdem immer das Passiv mit fio bilden?

2. Anscheinend gibt es doch einige "echte" Passivformen von facio. Zumindest kommen facitur und faciatur im Artikel von facio vor.
(Der Artikel ist sehr lang, daher habe ich ihn noch nicht ganz durchstudiert.)

Gelten solche Passivformen auch allgemein für die Komposita?

Beim Artikel afficio (=adficio) findet man beispielsweise adficior, adfici, adficitur, adficerentur.

Das Gerundivum scheint generell mit facio gebildet zu werden.

In der Allen-Greenough-Grammatik (http://perseus.uchicago.edu/cgi-bin/phil...rseusMonographs) steht einiges zu diesem Thema. Ich werde aber nicht so recht klug daraus. Z.B. ist dort dass Passiv von conficio mit conficior angegeben, obwohl es nach L&S auch confio gibt. (Nach Allen-Gr. gibt es davon allerdings nur die Formen cōnfit, cōnfīunt, cōnfīat, cōnfieret, cōnfierent, cōnfierī.)

linhart Offline




Beiträge: 2.493

11.03.2012 15:45
#2 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Die folgende Passage des facio-Artikels macht mir allerhand Kopfzerbrechen:

Zitat von L&S: facio
In pass. imper. : fi, Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39: fite, Plaut. Curc. 1, 1, 89 al.— Indic. : facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789: fiebantur, id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj. : faciatur, Titin. ib.— Inf. : fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—


Wie entstehen die Formen fitur, fiebantur, fitum, fiere?

Bussinchen Offline




Beiträge: 90

11.03.2012 23:17
#3 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Ich danke dir, lieber Linhart, dass du diese wichtige Frage ansprichst. Ich selbst hatte das im Zusammenhang mit der Frage, ob es die Form "fierier" gibt, eigentlich auch schon vorgehabt, war dann aber dummerweise doch wieder davon abgekommen...

Ich habe gleich mal angefangen zu recherchieren und auf Anhieb einen netten Passus bei Charisius gefunden:

Zitat von Charisius auf http://htl2.linguist.jussieu.fr:8080/CGL/text.jsp?topic=de uerbo&ref=316,5-346,26 B
|0327| [...] |quarti ordinis simili modo declinantur finitiua |instantis fio fis fit, inperfecti fiebam fiebas fiebat, perfecti |factus sum et fui, plusquamperfecti factus eram et |fueram, futuri fiam. imperatiua instantis fi fiat. optatiua |instantis et inperfecti ut fierem, perfecti ut factus sim, |plusquamperfecti ut factus essem, futuri ut fiam. |subiunctiua instantis cum fiam, inperfecti cum fierem, |perfecti cum factus sim fuerim, plusquamperfecti cum factus |essem fuissem, futuri cum factus ero. infinita instantis |fieri, perfecti et plusquamperfecti factum esse et fuisse, |futuri fiendum esse et factum iri et futurum esse. |participia instantis fiens, perfecti factus, futuri facturus et |fiendus. et quae ex eo nascuntur eodem modo |declinantur, expergefio expergefacio, calfio calfacio, arefio |arefacio, adsuefio adsuefacio, mansuefio mansuefacio, |liquefio liquefacio, tepefio tepefacio, patefio |patefacio, stupefio stupefacio, et siqua alia huius modi |inueniuntur.


Sehr schön! Da haben wir schon gleich mal eine klasse, antike Auflistung der Beugungsformen von fieri in allen Tempora und Modi und eine Liste der Komposita von facere, die das Passiv mit fieri bilden! Besonders interessant ist für mich, dass es die Partizip-Präsens-Form fiens gibt und dass es das Gerundivum fiendus gibt. Inwieweit diese beiden Formen eine Rolle für die Komposita von facere spielen, ist mir im Moment nicht klar.

Ich weiß nicht, was es im L&S sonst noch für Komposita von facere gibt. Unser guter Charisius nennt ja schon eine ganze Reihe, aber eben nicht alle, wie aus seiner eigenen Formulierung "et siqua alia huius modi inveniuntur (= und andere, falls noch [Komposita] dieser Art gefunden werden)" hervorgeht. Vielleicht könntest du die mal hier im Forum auflisten.

Wäre dieser Passus von Charisius vielleicht schon eine hinreichende Antwort auf deine Frage im Beitrag #1?

Naja, hinreichend wahrscheinlich doch noch nicht ganz.

In der Rubenbauer/Hofmann-Grammatik steht jedenfalls, dass die Komposita mit loserer Zusammenrückung auf -facere mit a das Passiv mit fieri bilden, außerdem den Imperativ auf -fac! (Ausnahme: Imperativ cálface!). Unter "loserer Zusammenrückung" ist hier zu verstehen, dass die vorderen Bestandteile dieser Verben keine Präpositonen sind wie bei den Komposita mit -ficere, die statt des a den Stammvokal i haben. Die mit Präpositionen zusammengesetzten Komposita auf -ficere bilden das Passiv regelmäßig, also z.B. afficior (afficere < ad + ficere), und den Imperativ auf -fice. Die Präfigierung von Verben mit Präpositionen ist im Lateinischen ja ein sehr gängiger Typ der Wortbildung.

Beispiel:

Lose Zusammenrückung:
assue--facio --> Passiv: assue--fio (mit fieri) / Imperativ: assue--fac!

Kompositum mit Präposition:
praeficio --> Passiv: praeficior (regelmäßig) / Imperativ: praefice!


Bennett und Allen/Greenough habe ich noch nicht konsultiert; das mache ich aber noch. Den Fall conficere, den du nennst, müsste ich auch noch genauer unter die Lupe nehmen. Bei Rubenbauer/Hofmann wird conficere jedenfalls in der Gruppe der Komposita mit der regelmäßigen Passivbildung auf -ficior und mit dem Imperativ auf -fice aufgeführt.


I OpenSource!
• Scrabble3D Download: Sourceforge.net | • Scrabble3D Help: Wiki | • Scrabble3D News: Twitter | • Scrabble3D Fanship: Facebook
• Scrabble3D in Italia: Sezione Scrabble3D sul Forum della Federazione Italiana Gioco Scrabble

linhart Offline




Beiträge: 2.493

12.03.2012 07:10
#4 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Hier sind alle in L&S als Stichwort aufscheinenden Komposita mit -fio (33+2):

benefio
calefio
candefio
collabefio
concalefio
confio
defio
desuefio
effio
exarefio
excalfio
expergefio
fabrefio
infervefio
infio
interfio
labefio
liquefio
lucrifio
madefio
malefio, malfio
mansuefio
(nigrefio: bei -facio explizit angeführt)
(obsolefio: bei -facio expl.)
obstupefio
patefio
percalefio
perfervefio
putrefio
sterilefio
stupefio
suffervefio
superfio
tabefio
vacefio

(suffio habe ich gelöscht, da das nicht von fio kommt.)

Von den folgenden Verben gibt es kein zugehöriges auf -facio oder -ficio:

collabefio, exarefio, perfervefio, sterilefio, superfio, vacefio

Bussinchen Offline




Beiträge: 90

12.03.2012 07:14
#5 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Danke!

Könntest du bitte auch noch eine Liste aller Komposita von -facere bzw. -ficere einstellen? Unabhängig davon, ob es lemmatisierte Passivformen mit -fieri gibt oder nicht...

Das würde mich mal interessieren!


I OpenSource!
• Scrabble3D Download: Sourceforge.net | • Scrabble3D Help: Wiki | • Scrabble3D News: Twitter | • Scrabble3D Fanship: Facebook
• Scrabble3D in Italia: Sezione Scrabble3D sul Forum della Federazione Italiana Gioco Scrabble

linhart Offline




Beiträge: 2.493

12.03.2012 07:25
#6 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Komposita mit -ficio (13):

afficio
conficio
deficio
efficio
inficio
interficio
officio
perficio
praeficio
proficio
reficio
subdeficio
sufficio

Komposita mit -facio (90):

abolefacio
admonefacio
aedifacio
allicefacio
arefacio
assuefacio
benefacio
calefacio
calfacio
candefacio
cavefacio
commonefacio
compendifacio
concalefacio
condocefacio
confacio
confervefacio
consuefacio
contabefacio
decalefacio
defervefacio
desuefacio
excalfacio
excandefacio
expavefacio
expergefacio
fabrefacio
fervefacio
humefacio
ignefacio
incalfacio
incendefacio
infervefacio
interfacio
labefacio
languefacio
liquefacio
lucrifacio
ludifacio
madefacio
magnifacio
malefacio
mansuefacio
maturefacio
multifacio
nigrefacio
nitefacio
obdurefacio
obscurefacio
obsolefacio
obstupefacio
obsurdefacio
olefacio
olfacio
orbefacio
parvifacio
patefacio
pavefacio
percalefacio
percandefacio
perfrigefacio
permadefacio
perpavefacio
perterrefacio
pertimefacio
pinguefacio
purefacio
putrefacio
quatefacio
rarefacio
recalefacio
recalfacio
rigefacio
rubefacio
satisfacio
squalefacio
stupefacio
subolfacio
suffervefacio
sumptifacio
sumtifacio
tabefacio
tepefacio
torpefacio
torrefacio
tremefacio
tumefacio
umefacio
usufacio
vacuefacio

Bussinchen Offline




Beiträge: 90

12.03.2012 07:28
#7 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Ui, sind das viele! Die meisten von den -facio-Komposita habe ich noch nie gehört!

Der Charisius aber offenbar auch nicht, denn sonst hätte er die doch wohl aufgezählt!


I OpenSource!
• Scrabble3D Download: Sourceforge.net | • Scrabble3D Help: Wiki | • Scrabble3D News: Twitter | • Scrabble3D Fanship: Facebook
• Scrabble3D in Italia: Sezione Scrabble3D sul Forum della Federazione Italiana Gioco Scrabble

linhart Offline




Beiträge: 2.493

13.03.2012 11:10
#8 RE: Passiv von facio Zitat · Antworten

Ich sehe jetzt schon etwas klarer. Ich habe vor, grundsätzlich bei allen Komposita mit -facio das Passiv mit -fio zu nehmen (und nur dieses). Mögliche Ausnahmen sind:

confacio: Hier sind sowohl bei Allen-Greenough (kurz A&G) als auch in L&S eine ganze Reihe von Formen mit -fio angegeben: confit, confiunt, confiat, confiant, confieret, confierent, confieri. Es ist zu überlegen, ob nicht doch alle Formen mit -fio zulässig sein sollten.

ecfacio: in L&S nur als Variante von efficio eingetragen. Einzige erwähnte Form von -fio: ecfieri (siehe auch unten).

interfacio: Das ist ein "false reading". Bei interfio ist ein Verweis auf interficio angegeben, und dort findet man die Formen interfiat und interfiere.

Bei den Komposita mit -ficio werde ich grundsätzlich die regulären Passivformen (-ficior etc.) nehmen. Mögliche Sonderfälle sind hier:

deficio: Hier gibt es lt. A&G und L&S zusätzlich die Formen dēfit, dēfīunt, dēfīet, dēfīat, dēfierī. Diese würde ich als Einzelformen eintragen. (Und außerdem noch defio, weil das ein Lemma ist.)

efficio: Hier gibt es nur die zusätzlichen Formen ecfieri (L&S) bzw. effieri (A&G), sowie das Lemma effio.

inficio: A&G führen nur infio und infit an. In L&S findet man darüber hinaus noch die Formen infiunt und infe.

interficio: siehe oben.

Die Sonderformen von facio selbst habe ich noch nicht genauer studiert. Bei den Formen fiens und fiendus habe ich aber Bedenken, weil ich sie in keiner Grammatik und auch nicht in L&S finden kann. Georges führt sie zwar an, aber der kennt auch noch andere seltsame Formen, wie z.B. fiar und fiare. Sollen wir die alle aufnehmen?

 Sprung  
Xobor Forum Software von Xobor.de
Einfach ein Forum erstellen
Datenschutz